Zapierająca dech przestrzeń, falujące górskie panoramy i bezkresne połoniny. Do tego niemal puste szlaki, a po powrocie z gór talerz solanki lub pierogów w przeliczeniu za kilka złotych. Brzmi dobrze? W takim razie nie pozostaje nic innego jak spakować plecak i ruszyć na ukraińskie Zakarpacie, a dokładnie na Połoninę Borżawską.

Połonina Borżawska, albo inaczej Borżawa należy do Beskidów Połonińskich. Ze wszystkich stron otaczają ją inne pasma górskie – od północy graniczy z Bieszczadami (do których jest niekiedy zaliczana) i Gorganami, od południa ze wzniesieniami Bużory i Tupego, od wschodu z Połoniną Czerwoną, a na zachodzie styka się z Połoniną Równą.

Borżawa to świetny cel górskiego wypadu dla tych, którzy kochają wędrówki wśród falujących traw, a polskie Bieszczady schodzili już wzdłuż i wszerz, i jest im tam powoli za ciasno.

O najpiękniejszych szlakach w polskich Bieszczadach piszemy tutaj

Ukraińskie pasmo oferuje bowiem wszystko to co w połoninach dobrze znane i najpiękniejsze, ale w innej skali – skali makro. Tu faktycznie można nasycić się długą wędrówką (w końcu Borżawa to najdłuższa połonina na Zakarpaciu), widoki są niemal bezkresne, a górskie pasma widziane z tutejszych szczytów układają się w nie mające końca warstwy. Do tego Połonina Borżawska leży blisko polskiej granicy, jest dość dobrze jak na ukraińskie warunki oznakowana i posiada całkiem niezłą bazę noclegową w postaci kilku miejscowości ulokowanych u jej podnóża, takich jak Wołowiec czy Pilipiec.

Na Borżawę składa się jedna grań główna i jedna boczna, w której najwyższym wzniesieniem jest Stij (albo Stoj, Stohy). Mierzący 1692 m n.p.m. (wg. innych 1677 m) Stij to najwyższy szczyt całej Połoniny. Znajdują się na nim ruiny radzieckiej instalacji radarowej, która działała jeszcze do 1995 roku oraz betonowy obelisk, drewniany krzyż i słup z drogowskazami. Zwornikiem dla głównej i bocznej grani jest Wielki Wierch, drugi co do wysokości szczyt Borżawy (1598 m n.p.m.) z krzyżem i słupem triangulacyjnym na wierzchołku.
Najciekawszą, ale i najbardziej wymagającą propozycją wędrówki jest trasa graniowa od miejscowości Wołowiec do Miżhirja. Szlak ten liczy ponad 46 kilometrów, więc jego jednorazowe przejście wymaga świetnej kondycji przy sprzyjających warunkach pogodowych, w innym wypadku wiąże się z koniecznością nocowania na dziko na trasie. Na szlaku brakuje infrastruktury turystycznej, planując nocleg na grani najlepiej zatem zabrać własny namiot.

Podczas naszego krótkiego wypadu na ukraińskie Zakarpacie spędziliśmy dwa dni na szlakach Borżawy. To zdecydowanie za krótko by nasycić się tym miejscem i zdecydowanie wystarczająco by zakochać się w nim na dobre.

WOŁOWIEC-PŁAJ-WIELKI WIERCH-STIJ-WIELKI WIERCH-CICKA-WOŁOWIEC

Pierwszego dnia zrobiliśmy ponad 32 kilometry graniówki od Wołowca przez Płaj, Wielki Wierch, Stij i Cickę, z zejściem do Wołowca. Wrześniowe dni nie są już tak długie, więc razem ze zdjęciami trasa wypełniła nam cały dzień od świtu do zmierzchu. I był to jeden z piękniejszych dni w górach!
Po zdobyciu najwyższego szczytu Borżawy, Stija nie zdecydowaliśmy się na zejście do wsi Wowczyj, obawiając się problemów z połączeniem kolejowym do Wołowca. Częściowo wracaliśmy zatem tym samym szlakiem, częściowo był on nowy, prowadząc nas przez szczyty: Temnatyk i Cicka.
Teraz już wiemy, że startując z Wołowca w stronę ruin starej serowarni obraliśmy dobry kierunek. Szlak biegnie tu dość łagodnie, jest szeroki i czytelny. Trochę inaczej wygląda to od strony Cicki, gdzie podejście jest ostre i często prowadzi wśród dzikich chaszczy. Robiąc tę wyczerpującą trasę pod górę, mogłoby zabraknąć nam motywacji do przejścia całego szlaku. A tak nie mieliśmy wyjścia, trzeba było jakoś dotrzeć do Wołowca na wymarzoną solankę i pierogi serwowane w knajpce przy hotelu Victoria.

A to już przebieg szlaku z przybliżonymi odległościami i czasami przejścia poszczególnych odcinków:
żółtym szlakiem: Wołowiec – ruiny starej serowarni – Płaj (Плай) 8,5 km → 3.30 h, czerwonym szlakiem: Płaj (Плай) – Wielki Wierch (Великий Верх) 3,5 km → 1.35 h, dalej czerwonym Wielki Wierch (Великий Верх) – Pod Wielkim Wierchem 0,5 km → 0.10 h, Pod Wielkim Wierchem – Stij 4 km → 1.30 h, Stij – Pod Wielkim Wierchem – Wielki Wierch (Великий Верх) 4,5 km → 1.30 h, Wielki Wierch (Великий Верх) – odbicie szlaku przed Płajem (Плай) 3 km → 1.10 h, do końca czerwonym: odbicie szlaku przed Płajem (Плай) – Temnatyk (Темнатик) – Cicka (Ціцька) – Wołowiec 8 km → 3.00 h.

PHILIPIEC-HYMBA-MAGURA ŻYDE-HYMBA-PHILIPIEC

Drugiego dnia zobaczyliśmy Borżawę w zupełnie innym wydaniu. Trochę na własne życzenie, bo kto wybiera za cel szczyt, na który wjechać można wyciągiem, sam sobie szkodzi. Ta zasada dotyczy również Hymby. Z miejscowości Philipiec do połowy szlaku na Hymbę (Гимба, 1491 m n.p.m.) można wjechać wyciągiem krzesełkowym (trasą w dół śmigają dunhillowcy). A dalej czym tylko się da – terenówkami, busikami, ciężarówkami, quadami. Chętnych nie brakuje. Na szczycie – paralotniarze, motocykliści i młode pary podczas sesji ślubnych (niestety Borżawa nie jest terenem parku narodowego i nie istnieje tu żadna oficjalna forma ochrony przyrody).
Dopiero na szlaku na Magurę Żyde (Жид-Магура, 1516 m m.n.p.)zrobiło się spokojnie.
Za to jedzenie w knajpce obok górnej stacji kolejki, klasa. Skusiliśmy się dwa razy.

Co do trasy, przybliżonych czasów przejścia i odległości sprawa wygląda następująco: z miejscowości Philipiec na Hymbę prowadzi niebieski szlak (odległość 5,5 km, ok 1,5-2 h), który zgubił się nam gdzieś w okolicach dolnej stacji kolejki, przez co większość trasy do stacji górnej pokonaliśmy pod linią wyciągu, dalej czerwonym Hymba – Magura Żyde  – Hymba 2,2 km → 0.40 h, ← 0.40 h, i Hymba – Philipiec powrót tą samą trasą.

Naszą bazą wypadową do wędrówek po Borżawie była miejscowość Wołowiec, gdzie nocowaliśmy w hotelu Victoria.