Dzieła aniołów? Patrząc na skalne kościoły Lalibeli, nie dziwi fakt, że ich powstanie opiewają niezwykłe legendy. Wydrążony w skale kompleks średniowiecznych świątyń to miejsce wyjątkowe. Urzeczywistnienie sennej wizji władcy, któremu miasto, funkcjonujące wcześniej jako Roha, zawdzięcza obecną nazwę.

Lalibela urodził się we władającej z miasta Roha, królewskiej dynastii Zague. Rój pszczół, który otoczył kołyskę dziecka, niczym składający mu hołd żołnierze, uznany został za znak, wskazujący na to, że w przyszłości chłopiec zostanie królem. Proroctwo z oczywistych powodów nie spodobało się, będącemu u władzy bratu Lalibeli. Obawiając się utraty swej pozycji, postanowił otruć konkurenta do tronu. Podany przez niego napój nie doprowadził jednak do śmierci, lecz jedynie uśpił na trzy dni Lalibelę. W czasie snu młodzieniec został zaniesiony przez anioły do nieba. Tam Bóg pokazał mu niezwykłe kościoły i nakazał odtworzyć je na Ziemi. Zapewne wpłynął również na postawę królewskiego brata, który podjął decyzję o abdykacji. Już jako prawowity władca Roha, Lalibella przystąpił do realizacji boskiego zamysłu, sprowadzając do miasta najdoskonalszych rzemieślników i budowniczych. Ich rękami i dzięki pomocy aniołów, które nocami wykonywały podwójną pracę ludzi, stworzył prawdziwie nieziemskie dzieło.

Wspomniana legenda oddaje niezwykłą atmosferę kompleksu skalnych kościołów. Jak się jednak ma do faktów? Chrześcijańska od IV w. Abisynia, stopniowo zaczęła ulegać rosnącemu w potęgę islamowi. W stolicy przeniesionej z Aksum do niedostępnego, górzystego Roha, Lalibela postanowił ukryć przed oczami wroga Nową Jerozolimę. Wykute w skale, pod powierzchnią ziemi świątynie, stały się obiektem pielgrzymek chrześcijańskich wiernych, którzy ze względu na niebezpieczną sytuację, nie mogli odwiedzić Jerozolimy. W Lalibeli, na wzór Świętego Miasta, jest zatem i Oliwny Ogród, i Golgota i rzeka Jordan oraz rzesze pielgrzymów.

XII- wieczny kompleks w Lalibeli składa się z dwóch grup kościołów, połączonych labiryntem podziemnych tuneli, ciasnych przejść wydrążonych w skale, chwiejnych drewnianych kładek i kamiennych mostków. Monolityczne i mieszanej konstrukcji budowle, otaczają dziedzińce z wydrążonymi w otaczających ich skałach grobowcami i celami pustelników. Północno- zachodnią grupę tworzą kościoły Bet Medhane Alem, (Dom Zbawiciela Świata), Bet Marjam (Dom Marii), Bet Meskel (Kościół Świętego Krzyża), Bet Danaghel (Dom Dziewic), Bet Debre Sina (Dom Góry Synaj), Bet Golgota. Do kompleksu południowo-wschodniego należą: Bet Emanuel, Bet Mercurios, Bet Abba Libanos, Bet Lehem i Bet Gebriel-Rafael. Kościół Bet Giyorgis znajduje się w pewnym oddaleniu od pozostałych.

Aż trudno uwierzyć, że wymagające tak niezwykłej precyzji i nadludzkiego wysiłku budowle powstały w przeciągu 21 lat. Czy faktycznie, mimo zatrudnienia do pracy 40 tys. robotników, przy ich powstaniu nie pomagali aniołowie?

Legenda głosi, że początkowo kościołów było jedenaście. Ostatnia, dwunasta świątynia to ponownie zasługa sennych wizji króla Lalibeli. Przez siedem nocy z rzędu władcę nawiedzał patron Etiopii, święty Jerzy, wypominając mu brak budowli przeznaczonej na dom dla jego osoby. Powstał zatem dwunasty kościół – najdoskonalszy z doskonałych. Zachwycił on samego świętego, który konno wjechał do świątyni, przejmując nad nią patronat.

Niezwykłe w kościołach Lalibeli, poza wyjątkową lokalizacją, formą i otaczającymi je legendami, jest to, że są one ciągle żywe. Tak jak przed wiekami zamieszkują je pustelnicy i asceci, a ubrani w białe szaty pielgrzymi, ciągną ze wszystkich stron kraju, aby ucałować święte ściany i rzewnymi głosami wznosić modlitwy w starożytnym języku gyyz.

Słusznie stwierdzono, że gdyby kościoły Lalibeli, znajdowały się w innym miejscu, niż kojarzona jedynie z klęską głodu Etiopia, niewątpliwie trafiłyby na listę cudów świata. Tę świadomość ma każdy, komu dane jest zatopić się w mroku i chłodzie skalnych świątyń i poczuć ich mistyczną atmosferę.